Förderprogramm "Integration durch Qualifizierung IQ"

FAQ – İş Sözleşmesi

İş sözleşmesinin amacı nedir?

Bir iş sözleşmesi, bir çalışanın işveren için ne iş yaptığını düzenler. Dolayısıyla, sen (çalışan) ve patronun (işveren) arasında akdedilen bir sözleşmedir. İş sözleşmesinde, ne tür iş yaptığın ve karşılığında ne kadar para aldığın belirtiliyor.
İş sözleşmesi yazılı olarak (çalışan ve işverenin imzalarıyla), sözlü olarak (yüz yüze görüşme/telefon görüşmesi) veya elektronik olarak (WhatsApp/e-posta yoluyla) akdedilebilir.

İşverenin sana bir ay içinde yazılı bir teyit vermeli! Bir iş sözleşmesi aldığında, hemen imzalamak zorunda değilsin! Önce onu sakin bir ortamda okuyabilir veya eve götürebilirsin. Kendini sözleşmeyi hemen imzalamak zorunda hissetme! Anlamadığın bir şey varsa, danışma merkezinden yardım iste.


Not: Mutlaka yazılı bir sözleşme iste. Daha sonra sorunlar ortaya çıkarsa, sözlü anlaşmaların kanıtlanması zordur.


 

Bir iş sözleşmesi almadıysan ne yapabilirsin?

Bir aydan uzun süredir çalışıyorsan, sana yazılı teyit verilmelidir.

Teyit şu hususları içermelidir:

  • Her iki sözleşme tarafının adı ve adresi (senin bilgilerin ve işvereninin bilgileri)
  • İş ilişkisinin başladığı tarih
  • Çalışma yeri
  • Çalışanın faaliyetinin tanımı (ne tür bir iş yapıyorsun)
  • Maaş tutarı ve bileşimi (temel ücret, ek ücret, ikramiyeler vs.)
  • Çalışma süreleri
  • İzin günlerinin sayısı
  • Fesih ihbar süreleri (deneme süren içindeki fesih ihbar süreleri farklı olabilir)
  • Hangi toplu sözleşmelerin ve işyeri sözleşmelerinin iş ilişkisi için geçerli olduğuna dair bilgi

Bir iş sözleşmen yoksa, genel yasal düzenlemeler geçerlidir:

Günde en fazla 8 saat çalışabilirsin (istisnai durumlarda 10 saat) ve toplu sözleşmede kararlaştırılan maaşı veya asgari ücret alırsın. Haftada 5 gün çalışıyorsan, yılda 20 gün izin hakkın vardır. Geçerli bir toplu sözleşme varsa, toplu sözleşme hükümleri de uygulanır.


Not: Bazı durumlarda farklı bir uygulama mümkündür: İş sözleşmesi daha iyi çalışma koşulları sunuyorsa, örneğin iş sözleşmende kanunda/toplu sözleşmede talep edilenden daha fazla izin günü öngörülüyorsa, iş sözleşmesindeki daha avantajlı olan hüküm geçerli olur. Nadir durumlarda, bir kanun veya toplu sözleşme senin için yasal asgari standartlardan daha dezavantajlı bir düzenleme anlamına da gelebilir.


Hangi düzenlemelerin senin için geçerli olduğundan emin değilsen, "Faire Integration" danışma merkezine başvur!

Deneme süresi nedir?

Deneme süresi, yeni bir işin başlangıcında belirlenen bir süredir. Deneme süresi boyunca normal ücret alırsın. Deneme süresinin uzunluğu iş sözleşmende belirtilir. En fazla 6 ay sürebilir. Bu süre zarfında, işi sevip sevmediğini görebilirsin. İşverenin de seni çalıştırmaya devam edip etmeyeceğine karar verebilir. Bu süre zarfında iş sözleşmeni herhangi bir gerekçe göstermeden feshedebilirsin. İşverenin de seni gerekçe göstermeden işten çıkarabilir. Bu durumda fesih ihbar süresi sadece 2 haftadır. Toplu sözleşmeye bağlı olarak bu süre daha kısa olabilir.

Bir iş ilişkisi nasıl sona erdirilir?

Bir iş ilişkisi çeşitli şekillerde sona erdirilebilir:

1. İş sözleşmen süreliyse, işin sürenin sonunda biter.

2. Fesih: Hem sen hem işverenin sözleşmeyi feshedebilir. Bunun için belirli ihbar sürelerine uyulmalıdır. Fesih ihbarı her zaman yazılı olarak yapılmalıdır. Sözlü bir fesih ihbarı alırsan, hızlı bir şekilde harekete geçip yardım istemelisin!


Önemli: Fesih ihbarnamesinin sadece bildirimi yapan kişi tarafından imzalanması gerekiyor. Başka sözlerle, eğer işten çıkarılırsan, ihbarname sadece işverenin tarafından imzalanmalıdır. Fesih ihbarnamesini imzalaman isteniyorsa, söz konusu yazı muhtemelen bir iptal sözleşmesidir.


3. İptal sözleşmesi: İşvereninle iş ilişkisini sona erdirme konusunda anlaşırsan, bunu bir iptal sözleşmesiyle yazılı hale getirebilirsiniz. Fesih ihbarında bulunmadan iş ilişkisinin ne zaman sona ereceğini belirlersiniz. Bu sözleşmenin geçerli olabilmesi için hem senin hem işverenin onu imzalaması gerekmektedir. Sözleşmede başka ayrıntılar da yer alabilir, örneğin izin günlerinin/maaşının ne olacağı.


Önemli: İptal sözleşmesini imzalarsan, işten çıkarılmaya karşı korumanı kaybedersin ve daha sonra İş Ajansı'ndan (Agentur für Arbeit) daha az para (ödenek) alman söz konusu olabilir.


 

"Süreli iş sözleşmesi" ne anlama geliyor?

Süreli bir iş sözleşmesi sürenin sonunda biter. Süreli iş sözleşmeleri için önemli hususlar:

  • İş sözleşmesinin sona ermesine karşı yasal işlem başlatmak istiyorsan, bunu sözleşmenin bitiminden itibaren 3 hafta içinde yapmalısın.
     
  • İş sözleşmenin bitiminden en az 3 ay önce İş Ajansı'na iş arayan olarak kaydolman gerekmektedir. Bu şekilde söz konusu olabilecek ödenekleri alacağından emin olabilirsin.

3 tür süreli iş sözleşmeleri vardır:

  1. Belirli bir neden söz konusu olmadan süreli olan sözleşmeler: En fazla 2 yıl için mümkündür.
  2. Belirli bir nedenle süreli olan sözleşmeler: 2 yıldan daha uzun da olabilir.
    Belirli bir neden söz konusu olmalıdır, örneğin işe gelemeyen bir kişinin yerine geçme ya da bir proje çalışması.
  3. Belirli bir amaç için süreli olan sözleşmeler: Yerine getirilmesi gereken bir amaç tanımlanmışsa, bu amaca ulaşıldığında iş ilişkisi sona erer. Örneğin, sözleşmenin amacı hasta bir çalışanın yerine çalışmaksa, o kişi iyileştiğinde sözleşme otomatik olarak sona erer.

"Belirli bir neden söz konusu olmadan süreli" bir sözleşmen var

İş sözleşmenin belirli bir neden söz konusu olmadan süreli olması, en fazla 2 yıl için mümkündür. Bu, yalnızca bir işveren için ilk kez çalışıyorsan mümkündür (daha önce orada çalıştıysan, bu artık mümkün değildir). Bir sözleşme en fazla 3 kez süreli olarak uzatılabilir. İş sözleşmesi kesintisiz olarak uzatılmalıdır, aksi takdirde sözleşmenin belirli bir neden söz konusu olmadan süreli olması kabul edilemez. Sözleşmenin süresi, yazılı olarak belirlenmelidir (sürenin sözlü olarak belirlenmesi mümkün değildir!).

Yazılı bir iş sözleşmen yoksa bile, süreli olduğuna dair bir yazı almalısın. Süreli bir iş sözleşmesinde sözleşmenin sona ereceği tarih belirtilir. Böyle bir sözleşme fesih ihbarıyla değil, sürenin sona ermesiyle sonlandırılır.


Not: Uzatma sayısı veya azami süre bir toplu sözleşmede farklı şekilde düzenlenebilir. Hangi sözleşmeye tabi olduğunu öğren!


Sürenin bitiminden önce sen ya da işveren iş sözleşmesini normal yolla feshedemez. Bu ancak iş sözleşmesinde veya tabi olduğun bir toplu sözleşmede açıkça kararlaştırılmışsa mümkündür. İş sözleşmenin süresi sona ermeden 3 ay önce İş Ajansı'na iş arayan olarak kaydolmalısın.

"Belirli bir nedenle süreli" bir sözleşmen var

Sözleşmenin süreli olmasını haklı kılan belirli bir nedeni olabilir. Örneğin, iş sözleşmen bir projenin süresine bağlı olabilir. Geçici bir işgücü ihtiyacı, çalışamayacak durumda olan birinin yerine çalışmak, işin türü ve testler "belirli bir neden" teşkil edebilir. Bu durumlarda da süre mutlaka yazılı olarak belirlenmelidir.

Belirli nedenin oturma izninin geçici olması

İkamet izninin geçici olması haklı bir belirli neden olabilir. Ancak, iş sözleşme imzalandığında söz konusu "belirli neden" zaten belli olmalıdır. Bu, geçici oturma izinleri için her zaman geçerli değildir. İş sözleşmen oturma izninin geçici olması nedeniyle süreliyse, "Faire Integration" danışma merkezinle iletişime geç. Belirli bir nedeni olan süreli sözleşmeler herhangi bir sınıra tabi olmadan uzatılabilir. Bu durumda da sürenin bitiminden önce sen ya da işveren iş sözleşmesini normal yolla feshedemez. Bu ancak iş sözleşmesinde veya tabi olduğun bir toplu sözleşmede açıkça kararlaştırılmışsa mümkündür.


Not: Süreli iş sözleşmenin sona ermesinden 3 ay önce İş Ajansı'na iş arayan olarak kaydolmalısın.


Sözleşmenin süresi amaca ulaşıldığı için ya da bir fesih ihbarı nedeniyle sona ererse, bu durumu öğrendikten sonra 3 gün içinde İş Ajansı'na iş arayan olarak kaydolmalısın.

Sözleşmenin süreli oluşuna karşı ne yapabilirsin?

İş sözleşmesinin süreli oluşunun geçerli olup olmadığını mahkemeye inceletebilirsin. Bunun için, süreli sözleşmenin bitiminden sonra en geç 3 hafta içinde iş mahkemesine sözleşmenin süreli oluşunun iptali için dava açmalısın. Bu konuda danışma merkezinden veya yerel iş mahkemendeki hukuksal başvuru bürosundan yardım alabilirsin.


Not: Yasal işlem başlatmak bazı masraflara yol açar. Bu konuda "Faire Integration" danışma merkezinden bilgi alabilirsin.


 

İş sözleşmendeki önemli noktalar nelerdir?

1. Talepler için süre

İş sözleşmende talepler için bir süre belirtilmiş olabilir. Örneğin, sana ödenen maaş eksikse, eksik olan tutarı bu süre içinde talep etmelisin. Fazla beklersen ve bu süre biterse, paranı artık talep edemezsin! Bu süreler toplu sözleşmelerde de belirtiliyor olabilir. Asgari ücretin bundan etkilenmez.


Önemli: Talepler için öngörülen süreler çok kısa olabilir (örneğin 3 ay). Bu nedenle, herhangi bir süreye tabi olup olmadığını zamanında öğren!


2. Cezai müeyyideler

İş sözleşmesi bazı cezai müeyyideler de içerebilir. Örneğin, bazı ihbar sürelerine uymadığın takdirde, ceza ödemen gerekebilir. Bu uygulamanın amacı, iş sözleşmesinin ihmalkârlık yüzünden ihlal edilmesini önlemektir. Cezai müeyyideler, iş hukukundaki yasal asgari standartları ihlal etmemeli ve iş sözleşmesinde açık ve net bir şekilde tanımlanmalıdır.


Önemli: Bir cezai müeyyideden dolayı daha az maaş alıyorsan, "Faire Integration" danışma merkezine başvur.


 

Danışma merkezleri
Bilgilendirme materyali

İş hukuku ile ilgili konulara dair föyleri, videoları ve broşürleri burada bulabilirsin.

İşten çıkarma, yarı zamanlı iş, sağlık sigortası ve daha birçok konuda açıklayıcı filmler

Videolara git