FAQ – Çalışma Saatleri

Günde 8 saatten fazla çalışmamalısın. Günde 10 saate kadar çalışmana izin verilen bazı istisnalar vardır. Bununla birlikte, 6 aylık bir süre içinde ortalama olarak 8 saatten fazla çalışmamalısın. Bir haftada 48 saatten fazla çalışmamalısın (azami çalışma süresi). Birden fazla işin olsa bile, toplam çalışma süren 48 saati geçmemelidir.

Çalışma günlerin arasında 11 saatlik bir dinlenme süresi olmalıdır (bu süre zarfında çalışmamalısın). Vardiyalı çalışıyorsan, dinlenme süresine uymalısın. Örneğin bakım, tarım, lokantacılık/otelcilik veya nakliye sektöründe çalışıyorsan, çalıştığın süreler arasındaki dinlenme süreleri daha kısa olabilir. Eksik kalan dinlenme süresi her zaman telafi edilmelidir.

Çalışma süren ve fazla mesai yapıp yapamayacağın ve ne kadar fazla mesai yapabileceğin iş sözleşmende belirtilir. Bu bilgiler toplu sözleşmede veya işyeri sözleşmesinde de yer alabilir. Fazla mesainin nasıl düzenlendiği konusunda emin değilsen, işverenine sor.

Fazla mesainin nasıl ele alındığını bilmelisin. Anlaşmaya göre fazla mesai belki boş zaman şeklinde telafi edilebilir (örneğin 2 saat fazla mesai yapınca başka bir gün 2 saat daha erken paydos). Ya da fazla mesai için para ödenebilir. İşverenin sana keyfine göre fazla mesai yaptıramaz. Çalışma sürelerin ve fazla mesain kanunla düzenlenmiştir. İşveren kanuna uymak zorundadır. 

Çalışma sürelerini belgelemek için çalıştığın saatleri tam olarak not etmen önemlidir. Böylece ne kadar çalıştığını kanıtlayabilecek durumda olursun.

İş sözleşmende çalışma saatleri belirtilmemişse, bu otomatik olarak haftada en az 20 saat çalışman gerektiği anlamına gelir. Haftada 20 saatten fazla çalışabilirsin, fakat daha az çalışamazsın. Çağrı üzerine çalışma, ihtiyaca göre görevlendirileceğin anlamına gelir. Çağrı üzerine çalışıyor olsan bile, günlük çalışma saatlerinin süresi düzenlenmemişse, işverenin seni en az 3 saat kesintisiz olarak çalıştırmalıdır. Örneğin, iş sözleşmende günde 8 saat çalışman gerektiği belirtilmiyorsa, işverenin 3 saat çalışmanı isteyebilir. Ancak, seni sadece 2 saat veya daha kısa bir süre için çalıştıramaz, çünkü bu senin açından değmez. Yine de sadece 2 saat çalışman gerekiyorsa, işverenin sana 3 saat için ödeme yapmalıdır.

Çağrı üzerine çalışıyorsan, hafta içindeki çalışma süren farklılık gösterebilir. Asgari bir çalışma süresi kararlaştırılmışsa (iş sözleşmesinde), işverenin seni (haftada) en fazla %25 daha fazla çalıştırabilir. Azami bir çalışma süresi kararlaştırılmışsa, işverenin seni en fazla %20'ye kadar daha az çalıştırabilir. Örneğin, azami aylık çalışma süren iş sözleşmene göre 30 saat ise, işverenin seni "sakin" bir ayda sadece 24 saat çalıştırabilir ve buna göre maaş ödeyebilir. Ancak, 24 saatten az bir süreye göre maaş veremez.

Örneğin, haftalık çalışma süren iş sözleşmene göre 10 ila 40 saat ise, bu yasal olmayan bir belirsizlik sayılır. Çalışma süren iş sözleşmende net olarak belirtilmiyorsa, ortalama kaç saat çalıştığını hesaplamalısın. Örneğin, ayın ilk haftasında 20 saat, ikincisinde 40 saat, üçüncüsünde 20 saat ve dördüncüsünde yine 20 saat çalıştıysan, haftada ortalama 25 saat çalıştın demek. Bazen daha az çalışsan bile sana bu çalışma süresi için maaş ödenmelidir.

Ortalama olarak çalıştığın saatleri şu şekilde hesaplayabilirsin:
1 haftanın çalışma saatleri  
+   2 haftanın çalışma saatleri
+   3 haftanın çalışma saatleri
+   4  haftanın çalışma saatleri
= B     

Sonuç B'yi 4'e böl (bir ayda 4 hafta olduğu için)

B : 4 = aylık ortalama çalışma süresi

Örnek hesaplama:
20 + 40 + 20 + 20 = 100 : 4 = 25

Esnek çalışma saatleri olan işler de vardır. Böyle işlerde eksi ve artı saatlerin kaydedildiği bir esnek çalışma hesabı tutulur. Bu sana (iş sözleşmesinde veya işyeri sözleşmesinde tanımlanan) belirli ölçülerde ne zaman ve ne kadar çalışacağına karar verme özgürlüğü tanır.

Çalışma sürelerinin kaydedilmesi, 2023 yılından beri Almanya'da zorunludur. İşveren çalışma sürelerini ve fazla mesailerini kaydetmelidir.

Yakında bu konuda bir kanun çıkacak! Bazı işverenler çalışma sürelerini kaydetmek için henüz elektronik bir sistem kurmamıştır. İşverenin bunu henüz yapmadıysa, bunu yakında yapması gerekecektir. Ne kadar çok çalışanı varsa, bu sistemi kurmak için o kadar zamanı var.

Dikkat: Çalışma sürelerini yine de bir kenara yaz! Böylece ne zaman ve ne kadar çalıştığını kanıtlayabilecek durumda olursun. Ayrıca, tüm saatler ve fazla mesai için ödeme yapılıp yapılmadığını kontrol edebilirsin.

Evet, molalar kanunla belirlenmiştir: 6 saatten fazla çalışıyorsan, 30 dakika mola vermelisin. 9 saatten fazla çalışıyorsan, toplam 45 dakika mola vermelisin.

Molalar için para almazsın. Yine de mola vermen gerekiyor. Mola vermezsen, bu süre yine de çalışma sürenden düşülecektir.

Lokantacılık veya bakım gibi bazı sektörlerde hafta sonları, resmi tatillerde ve geceleri çalışmak normaldir. Bu özel gün ve saatler için ek ücret alırsın. Gece çalışması (saat 23:00'ten saat 6:00'ya kadar; fırın/pastanelerde saat 22:00'den saat 5:00'e kadar) için yasal olarak düzenlenmiş bir ek ücret vardır. Ek ücret alıyorsan, o da maaş bordronda yer alır.

İş sözleşmende (veya toplu sözleşmede) fazla mesai, Pazar günleri ve resmi tatiller için hangi ek ücretlerin ödeneceği belirtilir. Bu ayrıntılar iş sözleşmende yer almıyorsa, bunlar işinin tabi olduğu toplu sözleşmede yer alıyor olabilir.

Çalıştığın sabit bir işyeri yoksa, örneğin müşterileri ziyaret eden bir saha çalışanıysan, seyahat süresi de çalışma süresi sayılır. Buna ilk müşteriye gidiş ve son müşteriden dönüş de dahildir.

İş icabı seyahat ediyorsan, yolda harcadığın zaman ücrete tabidir. Normal çalışma saatlerinin dışında seyahat etmen gerekiyorsa, iş sözleşmen, bir toplu sözleşme ya da işyeri sözleşmesi farklı bir ücret öngörebilir. Bu, seyahat süresinin işinin bir parçası olması halinde de geçerlidir.

İşveren seyahatleri ve seyahat sürelerini belgelemeni isteyecektir. Ödemeyi (seyahat masraflarını) alabilmek için bunu yapmalısın.

Not: Evinden işe gitmek için harcadığın zaman çalışma süresinden sayılmaz. Sadece doğrudan evinden bir müşteriye gidersen, harcadığın zaman çalışma süresinden sayılır.

Çalışma süresi hesabı, artı ve eksi saatlerin yazıldığı bir hesaptır.

• Artı saatler, iş sözleşmende belirtilenden daha fazla çalıştığın saatlerdir.
• Eksi saatler, iş sözleşmende belirtilenden daha az çalıştığın saatlerdir.

İş sözleşmende belirtilen çalışma süresi hesabın temelini oluşturuyor. Bundan başka, işyeri sözleşmesi veya toplu sözleşmeye bir çalışma süresi hesabı tutman gerekebilir. Bu özellikle geçici işlerde geçerlidir.

Ayrıca, çalışma süresi hesabında en fazla kaç artı ve eksi saat biriktirebileceğin belirtilmelidir. Biriken (artı ve eksi) saatleri nasıl ve ne zaman telafi etmen gerektiği de orada belirtilmelidir. İş sözleşmende, işyeri sözleşmesinde veya toplu sözleşmede ayrıca artı saatlerin ödenip ödenmeyeceği veya boş zaman olarak telafi edilip edilmeyeceği de belirtilir. Bir çalışma süresi hesabının kullanımı çalışma süresiyle ilgili kanunlara ve yasal asgari ücrete tabidir.