İşin için aldığın para "ücret" ya da "maaş" olarak adlandırılıyor. Almanya'da iki tür maaş vardır:
İş sözleşmende genellikle yaptığın iş karşılığında (çalışan olarak) ne kadar maaş alacağın belirtilir. Ayda veya saatte ne kadar para kazandığın, iş sözleşmende belirtilmektedir. Bir toplu sözleşmeye tabi olup olmadığını bilmen önemlidir. Toplu sözleşmeler maaşla ilgili kurallar da içerebilir. Elektrik mesleğinde veya bina temizliği gibi bazı sektörlerde sektörel bir asgari ücret vardır.
Not: Almanya'da yasal bir asgari ücret vardır!
Maaşını ne zaman alacağın kesin olarak düzenlenmelidir. Kanuna göre, maaş ancak iş yapıldıktan sonra ödenmelidir. Dolayısıyla, maaşın aylık olarak ödeniyorsa, kanuna göre maaşını bir sonraki ayın ilk gününde alırsın.
Not: Bu kuralın istisnaları vardır:
Asgari ücret en geç çalıştığın ayı takip eden ayın son banka iş günü ödenmelidir. Örneğin, Temmuz ayında çalıştıysan, maaşını en geç Ağustos ayının son iş günü almalısın.
Meslek eğitimi boyunca, maaşın (eğitim ödeneği) ayın son iş gününde ödenmelidir. İş sözleşmesi veya toplu sözleşmede öngörülenler, yasal düzenlemeden farklı olabilir. Mesela, maaşın bir sonraki ayın 15. gününde ödenmesi gerektiğini söyleyebilir. Daha erken bir ödeme tarihi de kararlaştırılabilir. İş sözleşmende ne yazdığını kontrol et.
Ek ücret
Sözleşmede yer alan maaşa ek olarak ek ücretler de ödenebilir. Bunlar, işverenin temel maaşa ek olarak ödediği tutarlardır. Kanuna göre tek zorunlu olan ek ücret, gece çalışması için verilen ek ücrettir. Gece çalışması, gece 23:00'yle sabah 06:00 arasında yapılan çalışmadır (pastane/fırınlar için: gece 22:00'yle sabah 05:00 arasında yapılan çalışma).
Birçok toplu sözleşmede veya iş sözleşmelerinde fazla mesai ve Pazar günleri ve resmi tatillerde çalışma için ek ücretler yer alır. Ek ücretlerin tutarı değişiklik gösterebilir. Ek ücret alıyorsan, o da maaş bordronda yer alır.
Brüt maaş = iş sözleşmende belirtilen maaş. Emeklilik sigortası, işsizlik sigortası, sağlık sigortası ve bakım sigortası gibi sosyal güvenlik primleri bu tutardan kesilir. Bu primlerin bir kısmını sen, bir kısmını da işverenin öder. Örneğin, işverenin kaza sigortanın primini öder. Vergiler de brüt maaşından kesilir.
Net maaş = aldığın para (kesintilerden sonra)
Çalışan bir öğrenci olarak brüt/net maaş
Çalışan bir öğrenci olarak, ders dönemi boyunca haftada en fazla 20 saat çalışabilirsin. Brüt maaşından sadece bakım sigortası primi ve bordro vergisi kesilir. Çalışan öğrenciler sağlık sigortası, emeklilik sigortası ve işsizlik sigortası primleri ödemezler.
Not: Üniversitede okurken 30 yaşına gelirsen, zorunlu öğrenci sağlık sigortan sona erer. Ondan sonra "gönüllü üyelik" başlar ve sağlık sigortası primlerin iki katından fazla artar.
Mini işlerde brüt/net
Bir mini işte sadece emeklilik sigortası yaptırmak zorundasın.
Diğer sosyal sigortalar için prim ödemezsin. Bununla birlikte, emeklilik sigortası zorunluluğundan muaf tutulman için başvurabilirsin. Bu durumda hiç kesinti yapılmayacak ve 556 EUR'nun tamamı hesabına yatar. İşveren, diğer sağlık ve emeklilik sigortası gibi kalemler için ödeme yapar.
Stajda brüt/net
Okul veya akademik eğitim için staj yapmak zorundaysan, işverenin sana para ödemek zorunda değildir. Sana yine de para öderse, vergi ve sosyal güvenlik primleri ödemezsin.
Ücretli gönüllü staj için kurallar farklıdır:
Net olarak ne kadar para alacağından veya kesintilerden emin değilsen, maaş bordrona bak. Brüt ve net maaşın orada gösterilir. Ya da "Faire Integration" danışma merkezine sor.
Prensip olarak, işverenin sana kalacak yer sağlıyorsa, yemek ve konaklama için ödediği tutarları maaşından kesebilir. Kesinti miktarı bazı kurallara tabidir. Ayrıca, çalışanları koruyan bir haciz muafiyet sınırı vardır.
Bu sınır, maaşına konulan hacze rağmen geçim masraflarını (kira, yemek, elektrik) karşılamanı sağlar. İşverenin de bu sınıra uymak zorundadır.
Bazı durumlarda maaşına haciz konulabilir. Birine borcun varsa, kişi sana dava açabilir. Davayı kazanırsa, kişi alacağını doğrudan işvereninden tahsil edebilir. Tahsil edilebilecek tutar, haciz muafiyet sınırına tabidir.
En düşük haciz muafiyet sınırı 1.491,75 EUR olup bakmakla yükümlü olunan kişi sayısına bağlı olarak artmaktadır.
Haciz tablosunu şu linkten görüntüleyebilirsin: https://www.bmj.de/SharedDocs/Publikationen/DE/Broschueren/Pfaendungsfreigrenzen_Arbeitseinkommen.html
Not: Haciz söz konusu olduğunda bir borç danışmanlığı hizmetinden bilgi alman yararlı olur.
Maaşını (vaktinde) almazsan, ödenmesini talep edebilirsin. Talebini yazılı olarak işverenine iletebilirsin. En iyisi danışma merkezinden veya sendikadan (eğer üyeysen) yardım almaktır. Tam olarak ne kadar maaş almaya hakkın olduğunu bilmeli ve ne kadar ve ne zaman çalıştığını kanıtlayabilmelisin!
Not: Maaşın talep edilmesi için belirli süreler vardır.
Bu süreler iş sözleşmesinde veya toplu sözleşmede belirtilmektedir. Maaşını bu süre içinde talep etmelisin. Bir an önce bu konuda bilgili bir yere danışmalı ve taleplerini yapmalısın.
Not: Fesih ihbarı almış olsan bile, yazılı bir iş sözleşme yoksa veya çalışma izni olmadan çalışmış olsan bile, maaşını alma hakkın vardır.
Prensip olarak, fazla mesai ödenmelidir. Fazla mesai, normalde çalışman gerekenden (günlük çalışma süresinden) fazla çalıştığın saatlerdir. İşverenin fazla mesai yapmanı emrettiyse veya fazla mesai yaptığını bildiği halde sana engel olmadıysa, kanuna göre geçerli bir şekilde fazla mesai yapmış olursun.
Bazı iş sözleşmeleri fazla mesainin ödemesine ilişkin farklı düzenlemeler içeriyor. Örneğin, iş sözleşmesi fazla mesainin ödenmek yerine izin olarak telafi edilmesi gerektiğini belirtiyor.
Not: Çalışma sürelerini not etmen önemlidir. Böylece kaç saat çalıştığını kanıtlayabilecek durumda olursun ve maaş bordronu kontrol edebilirsin.
Fazla mesain ödenmiyorsa ya da boş zaman olarak telafi edilmiyorsa, yardım iste ve "Faire Integration" danışma merkezine başvur!
Bordroya Almanca "Lohnabrechnung", "Gehaltsabrechnung" veya "Entgeltabrechnung" denir. Bordro ne kadar kazandığını (brüt maaş) ve hangi kesintilerin yapıldığını (sosyal güvenlik primleri, vergiler) gösterir. Ayrıca kesintilerden sonra sana ne kadar para ödendiğini de gösterir (net maaş).
Maaş bordron iki bölümden oluşur.
Üst bölümdeki bilgiler:
Brüt maaş, maaş bordrosunun ana bölümünde yer alır. Bu bölüm, maaşının nelerden oluştuğunu gösterir. Burada ek ücretler ve başka ödemeler yer alabilir, örneğin hasta olduğun zamanlar, çünkü işveren bu durumda maaşını ödemeye devam etmelidir. Brüt olarak belirtilen gelirler toplam olarak brüt maaşı oluşturur. Toplam brüt altında hem vergi kesintileri hem de sosyal güvenlik kesintileri gösterilir.
Bu kesintiler düşüldükten sonra net kazanç kalır. Bazı durumlarda, net kazançtan düşülmesi gereken net ödemeler veya net kesintiler de söz konusu olabilir. Maaş bordronun en altında hesabına aktarılan tutarı bulabilirsin. Buna "ödeme miktarı" denir.
Not: İşverenin sana her ay maaş bordronu vermek zorundadır. Sana maaş bordrosu verilmezse, onu iste.
Maaş bordron, her zaman kontrol etmen gereken önemli bir belgedir. Maaş bordrosu bazen hatalı olabilir. Bordroyu kontrol etmek için ne zaman çalıştığını bilmelisin ve her şeyi not etmiş olmalısın. Bu şekilde not ettiğin saatleri gözden geçirip yapılan ödemenin doğru olup olmadığını kontrol edebilirsin.
İş sözleşmende veya toplu sözleşmede fazla mesai, gece çalışması, Pazar günleri veya resmi tatillerde çalışma için ek ücretler kararlaştırılmış olabilir. Bunlar maaş bordronda da görünmelidir.
İşverenin sana bir maaş bordrosu vermek zorunda mı?
Normalde her ay bir maaş bordrosu alırsın. Maaşın bir önceki aya göre değişmediyse, işverenin sana bir maaş bordrosu vermek zorunda değildir. Ancak maaşın değişirse sana maaş bordrosu vermelidir.
Önemli: Maaş bordrosu isteyebilirsin. Bordronu inceleyip doğru maaşı alıp almadığını kontrol edebilirsin.
Bazen net kazançtan da para kesilir. Bunlar net kesintiler olarak adlandırılır. Örneğin, işverenin sana ev sağlıyorsa, kirayı maaşından kesebilir. Bazı kesintiler yasal değildir. İşverenin ancak net kazancın haciz muafiyet sınırının altında değilse net kazancından kesintiler yapabilir.
Daha fazla sorun varsa, Faire Integration danışma merkezinize başvur.
İş hukuku ile ilgili konulara dair föyleri, videoları ve broşürleri burada bulabilirsin.
İşten çıkarma, yarı zamanlı iş, sağlık sigortası ve daha birçok konuda açıklayıcı filmler
