FAQ – Meslek Eğitimi

İkili meslek eğitimi

• 3-4 gün: Eğitmen gözetiminde firmada uygulamalı eğitim
• 1-2 gün: Meslek okulunda teorik eğitim
• Bu tür meslek eğitimleri ortalama 3 yıl sürer.

Şirketler üstü eğitim

Bu programlarda şirket harici dış atölyelerde veya başka firmalarda da eğitim alırsın.

İş dışı meslek eğitimi

Meslek eğitimi meslek okulunda değil, başka bir kurumda gerçekleşiyor. Meslek eğitimi alabileceğin bir firma bulamazsan, bu eğitim şekli senin için uygun bir alternatif olabilir.

Okulda meslek eğitimi

Teknik veya sosyal alanlarda, yabancı dillerde ve sağlık hizmetlerinde tamamen okula dayalı bazı eğitim programları da vardır. Bu programlarda sadece meslek okullarında/meslek yüksekokullarında öğrenim görüyorsun. Yine de, meslek eğitimi sırasında genellikle bir firmada staj yapman da talep edilir.

Örnekler:

• Teknoloji: Tıbbi-teknik asistan
• Sosyal: Anaokul öğretmeni
• Yabancı dil: Yabancı dil bilen büro elemanı
• Sağlık: Yaşlı bakıcı

Meslek eğitimine başlamadan önce, (seni eğitecek) firmayla bir sözleşme imzalamalısın. Meslek eğitim sözleşmesi aynı zamanda eğitim odasına/eğitim loncasına da kayıtlı olmalıdır.

Sözleşmede yer alan bilgiler:

• Meslek eğitiminin amacı ve süreci
• Meslek eğitiminin başlangıcı ve süresi
• Meslek eğitiminin yeri
• Eğitmen
• Normal günlük çalışma süresi
• Deneme süresi
• Eğitim ödeneği (maaş) ve ek ödemeler
• Yıllık izin
• Fesih koşulları
• Toplu sözleşmelere ve işyeri sözleşmelerine dair bilgi

Not: Deneme süresi boyunca (maksimum 4 ay), her iki taraf da (sen ve işverenin) sözleşmeyi her zaman ihbar süresiz ve nedensiz olarak feshedebilir.

Meslek eğitimi sözleşmen, meslek eğitimi sırasında kazanacağın maaşı belirtir. Meslek eğitimini veren firma bir toplu sözleşmeye tabiyse, maaşın da söz konusu sözleşmede belirlenir. Meslek eğitimi sözleşmeni 2020'den sonra imzaladıysan, aylık asgari ücret senin için geçerlidir.

Şu anki yasal asgari ücret (2025):

1. eğitim yılı: ayda 682 € (brüt)
2. eğitim yılı: ayda 805 € (brüt)
3. eğitim yılı: ayda 921 € (brüt)
4. eğitim yılı: ayda 955 € (brüt)

1. Maddi destek

Meslek eğitimi sırasında aldığın para yeterli değilse, destek için başvurabilirsin. İş Ajansı'ndan (Agentur für Arbeit) meslek eğitimi desteği (Berufsausbildungsbeihilfe) almak için başvuruda bulunabilirsin.

Not: Bu desteği alman, ikamet durumuna bağlıdır. Ne yapacağından emin değilsen, danışma merkezine başvur!

2. Sorunlarla ilgili yardım

Meslek okullarında, genellikle başvurabileceğin rehber öğretmenler vardır. Onlarla işteki sorunlar da dahil olmak üzere sorunların hakkında konuşabilirsin. Derste bazı şeyleri anlamakta zorlanıyorsan, meslek eğitiminin yanı sıra yardım alabilirsin.

3. Ausbildungsbegleitende Hilfen (abH) (meslek eğitimi yardımları)

Meslek eğitiminde zorlanıyorsan, yardım alabilirsin. Bir derste zorlanıyorsan ek ders alabilirsin. Firmada sorun yaşıyorsan destek alabilirsin. Meslek eğitimi yardımlarını almak için İş Ajansı'na ya da Jobcenter'e başvurabilirsin.

4. Assistierte Ausbildung (asA) (asistanlı meslek eğitimi)

Asistanlı meslek eğitiminde sen ve çalıştığın firma başından sonuna kadar destek alır. Desteğin amacı, meslek eğitimini başarıyla tamamlamana yardımcı olmaktır. Bu amaçla sana bir meslek eğitimi danışmanı atanacaktır. İş Ajansı veya Jobcenter, meslek eğitimine destek olması için bir eğitim kurumunu görevlendirir.  Görevlendirilen kurum sana asistan sağlayacaktır.

Devlet sana farklı şekillerde destek olur.

1. Einstiegsqualifizierung (EQ) (giriş yeterliliği)

Mülteciler için, çalışma yasağı olmayıp devam eden iltica prosedürüne dair ikamet izni olanlar (Aufenthaltsgestattung) ya da sınır dışı etme kararının icrası ertelenenler (Duldung) bu programdan yararlanabilir. Bu programda işe alışmak için 6-12 ay boyunca bir firmada çalışabilirsin. İş Ajansı veya Jobcenter sana bir giriş yeterliliği programı ayarlayabilir.

Not: Bu program asgari ücrete tabi değildir. İş Ajansı sana sadece 216 EUR tutarında bir ödeme yapacaktır.

2. Berufsvorbereitende Bildungsmaßnahmen (BvB) (mesleğe hazırlık programları)

Bu programın amacı, seni meslek eğitimine hazırlayıp uygun bir meslek seçmene yardımcı olmaktır. Program, çeşitli stajları ve bir okuldaki dersleri içermektedir. Ayrıca, ortaokul diplomasını (Hauptschulabschluss) almak da mümkündür. Ücretsiz mesleğe hazırlık programları İş Ajansı veya Jobcenter tarafından finanse edilebilir.

İkili meslek eğitiminde bir rapor kitapçığı tutman gerekir: Bu kitapçığa neler öğrendiğini yazmalısın. Kitapçık aldığın meslek eğitimine ilişkin yazılı bir kanıt oluşturur. Her hafta neler öğrendiğini yazmalısın. Eğitmenin kitapçığı kontrol eder ve imzalar.

Not: Final sınavına girebilmen için rapor kitapçığın eksiksiz olarak doldurulmuş olmalıdır.

Bu nedenle onu her zaman doldurman lazım. Meslek eğitimi yönetmeliğine göre kitapçığı çalışma saatleri içinde doldurabilirsin. Eğitmenin kitapçığı boş zamanında doldurmanı talep edemez.

Meslek eğitimi sırasında bazı hakların da vardır. Örneğin, sana saygılı davranılmasını talep edebilirsin. Hata yapman normaldir – ne de olsa henüz öğrenme aşamasındasın.

Ayrıca bir eğitim çerçeve planı da vardır: Bu plan tam olarak neyi ne zaman öğreneceğini söyler. Bu plana uyulmasını talep edebilirsin. Başka sözlerle, eğitmenin sana durup dururken meslek eğitiminle ilgisi olmayan işler yaptıramaz. Buna karşı çıkabilirsin. 

Eğitim aldığın meslek için gerekliyse, sana koruyucu kıyafet/uygun ekipman verilmelidir. 

Haklarını tam olarak bilmiyorsan veya kötü muamele görüyorsan, yardım isteyebilirsin.

• İşyeri konseyine veya gençlik ve stajyer temsilcisine (Jugend- und Ausbildungsvertretung – JAV) gidebilirsin.
   
• Meslek okulundaki bir rehber öğretmene veya Zanaatkârlar Odası/Sanayi ve Ticaret Odasıyla irtibata geçebilirsin.
   
• Yerel sendikanla da iletişime geçebilirsin (eğer üyeysen).
   
• "Faire Integration" danışma merkezine de başvurabilirsin.

Eğer reşitsen (18 yaş ve üzeri), istisnai durumlarda fazla mesai yapabilirsin: 8 saat yerine bazen 10 saat de çalışabilirsin. Bu fazla mesai bir sonraki hafta telafi edilmelidir. Fazla mesai iş sözleşmende/toplu sözleşmede de belirtiliyor olabilir. Durum öyleyse, meslek eğitimi gören biri olarak da fazla mesai yapmak zorundasın. Fakat tek başına kalmamalısın. Eğitmenin seni denetlemeli ve firmada olmalıdır.

Reşit olmayanlar (18 yaşından küçükler) için daha katı kurallar vardır: Sadece istisnai durumlarda günde en fazla 8,5 saat çalışmalarına izin verilmektedir. Bu süre aynı haftanın başka bir gününde telafi edilmelidir.

Deneme süren başarıyla sona erdiyse, yalnızca "olağandışı" koşullarda işten çıkarılabilirsin, örneğin geçerli bir mazeretin olmadan sık sık işe gelmediysen ya da hırsızlık yaptıysan. Bu nedenle, yanlış bir davranışta bulunmadığın halde olağandışı olarak işten çıkarılırsan, kendini savunabilirsin! "Faire Integration" danışma merkezine başvur.

İkamet durumun sadece "Duldung" (sınır dışı etme kararının icrasının ertelenmesi) ise, meslek eğitimin süresince Almanya'da kalabilir ve meslek eğitimini tamamlayabilirsin. Meslek eğitimini tamamladıktan sonra 2 yıllık oturma izni için başvurabilirsin.

Not: Bu, yalnızca eğitimini tamamladığın meslekte çalışmaya devam etmen halinde mümkündür.

Koşullar:

• Pasaport yerine geçen bir kimliğin olmalı.
• Evin yeterince büyük olmalı.
• Yeterince Almanca bildiğini kanıtlayabilmelisin (B1).

Not: Hakkındaki sınır dışı etme kararının icrası meslek eğitimin nedeniyle ertelendiyse ve firmayı değiştirmek istiyorsan, bunu sadece bir kez yapabilirsin.

Meslek eğitimi için yeni bir firma bulmak için sana 6 ay süre verilir (sınır dışı etme kararının icrası 6 ay ertelenir). Bunun için yabancılar dairesine başvurman gerekmektedir. Meslek eğitimi göreceğin bir firma bulmalısın, fakat ikamet durumun da dikkate alınır.

1. Aşağıdaki koşulları karşılarsan, meslek eğitimi amacıyla hakkındaki sınır dışı etme kararının icrası ertelenebilir:

• İltica başvurun reddedildi, ancak hakkındaki sınır dışı etme kararının icrası ertelendi.
• Başvuruda bulunduğunda, hakkındaki sınır dışı etme kararının icrası en az 3 aylığına ertelenmiş olmalıdır.

2. Aşağıdaki koşulları karşılarsan, meslek eğitimi amacıyla hakkındaki sınır dışı etme kararının icrası ertelenebilir:

İltica sürecin devam ediyor ve meslek eğitimi görüyorsun. İltica başvurun reddedildikten sonra meslek eğitimine devam etmek istiyorsun. İltica başvurun reddedilirse bile, meslek eğitimi almak için hakkındaki sınır dışı etme kararının icrasının ertelenmesi için başvuruda bulunabilirsin.

Not: Bazı durumlarda, hakkındaki sınır dışı etme kararının icrası ertelenmeyebilir:

• Genel bir çalışma yasağına tabiysen

• Kimliğin net değilse

"Ausbildungsduldung" sahibi olup da meslek eğitimi görenler firmayı sadece bir kez değiştirebilirler. Meslek eğitimi için yeni bir firma ararken, hakkındaki sınır dışı etme kararının icrası 6 aylığına ertelenir.